Το σχολείο μας σε συνεργασία με την μη κυβερνητική οργάνωση «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» υλοποιούν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Η σχολική διαμεσολάβηση ως μέσο ειρηνικής επίλυσης συγκρούσεων στο σχολείο».
Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι μια καινοτόμος δράση και αποτελεί μία μέθοδο πρόληψης της ενδοσχολικής βίας μέσα από τη διαχείριση των συγκρούσεων που προκύπτουν ανάμεσα στους μαθητές/τριες.
Η πρώτη φάση του προγράμματος αφορούσε στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών του σχολείου, ενώ στη συνέχεια στην εκπαίδευση μαθητών και μαθητριών των μεγαλύτερων τάξεων, πάντα σε εθελοντική βάση.
Η λήψη του ρόλου του/της διαμεσολαβητή/τριας απαιτεί απαραίτητη εκπαίδευση. Η εκπαίδευση αυτή που έχει την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, πραγματοποιείται σε 6 δίωρα μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου και γίνεται από το εξειδικευμένο προσωπικό της μη κυβερνητικής οργάνωσης «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Οι μαθητές/τριες αφού εκπαιδευτούν στη μέθοδο, διαμεσολαβούν για την επίλυση συγκρούσεων και διαφορών ανάμεσα σε συμμαθήτριες και συμμαθητές τους.
Η διαμεσολάβηση ομηλίκων, δηλαδή η εκπαίδευση μαθητών και μαθητριών στη διαχείριση ενδοσχολικών συγκρούσεων μέσα από τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, είναι μια μέθοδος η οποία εφαρμόζεται συστηματικά σε σχολεία του εξωτερικού με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η σχολική διαμεσολάβηση ξεκίνησε στην Αμερική και τον Καναδά, τη δεκαετία του ?90, βασισμένη στη θεωρία της επανορθωτικής δικαιοσύνης και σε τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων με συμμετοχή των ίδιων των εμπλεκόμενων. Στην Ελλάδα, οι προσπάθειες διαχείρισης των συγκρούσεων μέσα από επικοινωνία, ενσυναίσθηση και ισότιμη εμπλοκή των αντικρουόμενων πλευρών ξεκίνησαν σε σχολεία την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα.
Διαβάστε περισσότερα
Τι είναι η Σχολική διαμεσολάβηση
Σκοπός και στόχοι της Σχολικής Διαμεσολάβησης
Η σχολική διαμεσολάβηση στην πράξη
Τι είναι η Σχολική διαμεσολάβηση
Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι μία πρακτική ειρηνικής επίλυσης των σχολικών συγκρούσεων η οποία εφαρμόζεται με το διάλογο, την ενσυναίσθηση και την ενεργητική ακρόαση εντός του σχολικού πλαισίου. Μία ομάδα μαθητριών και μαθητών εκπαιδεύεται και λειτουργούν ως διαμεσολαβήτριες και διαμεσολαβητές ανάμεσα σε παιδιά που έχουν συγκρουστεί. Στόχος τους είναι να μιλήσουν και οι δύο πλευρές, να εκφραστούν και να βρουν μία από κοινού λύση έτσι ώστε να σταματήσει η μεταξύ τους διένεξη και να ίσως να μην επαναληφθεί. Οι 4 βασικές ερωτήσεις που καλούνται να διερευνηθούν είναι: το τι συνέβη, τα συναισθήματά τους και οι ανάγκες τους για το συγκεκριμένο γεγονός και ποια λύση προτείνουν από κοινού;
Η Σχολική Διαμεσολάβηση εφαρμόζεται διδάσκοντας τεχνικές διαπραγμάτευσης, συνεργατικής επίλυσης προβλημάτων και αυτοδυνάμωσης των εμπλεκομένων. Δημιουργεί το κατάλληλο μαθησιακό περιβάλλον ώστε να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση και αναγνωρίζει τα συναισθήματα και τις εμπειρίες ως πηγή εσωτερικής γνώσης. Η εφαρμογή της καλλιεργεί ένα πλαίσιο διαλόγου, ενεργής συμμετοχής των μαθητριών και των μαθητών και κοινωνικής ευθύνης στο σχολείο. Διαμορφώνεται έτσι μία σχολική κοινότητα όπου ενθαρρύνονται οι μαθήτριες και οι μαθητές, να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, να τα εκφράζουν, να διερευνούν τις ανάγκες τους και να διατυπώνουν με σαφήνεια τα αιτήματά τους για μη βίαιες συμπεριφορές.
Σκοπός και στόχοι της Σχολικής Διαμεσολάβησης
Η σχολική διαμεσολάβηση από ομηλίκους αποτελεί μία εναλλακτική πρακτική στο παραδοσιακό σύστημα επίλυσης συγκρούσεων και απόδοσης ευθυνών και τιμωριών από ενηλίκους. Με τη μέθοδο αυτή, τα ίδια τα εμπλεκόμενα μέρη προσφεύγουν οικειοθελώς στους συνομηλίκους διαμεσολαβητές και διαμεσολαβήτριες και ακολουθώντας με τη βοήθειά τους μία συγκεκριμένη διαδικασία, ερευνούν τα αίτια της σύγκρουσής τους, συμφωνούν στη λύση της και δεσμεύονται να τηρήσουν την αμοιβαία συμφωνία.
Είναι προφανές ότι αυτή η μέθοδος επίλυσης διαφορών και συγκρούσεων, που βασίζεται στον διάλογο, στην ενσυναίσθηση και στην ενεργητική ακρόαση, συμβάλλει στην ενδυνάμωση των μαθητών και μαθητριών στη διαχείριση συγκρούσεων (μέσα και έξω από το σχολείο), στη βελτίωση των σχέσεων και γενικότερα στη δημιουργία ενός υγιούς, θετικού, ασφαλούς και πιο δημοκρατικού σχολικού περιβάλλοντος.
Σημαντική παράμετρο για την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος σχολικής διαμεσολάβησης αποτελεί η επιλογή των διαμεσολαβητών και διαμεσολαβητριών. Ενδείκνυται να επιλέγονται μαθητές και μαθήτριες από τις μεγαλύτερες τάξεις. Φυσικά, η επιλογή πρέπει να είναι απολύτως εθελοντική να αποδεχτούν να αναλάβουν αυτό το καθήκον και την ευθύνη.
Η διαμεσολάβηση παρουσιάζει μεταξύ άλλων τα παρακάτω οφέλη:
- Ενδυναμώνει τους μαθητές και τις μαθήτριες με δεξιότητες και στρατηγικές για τη διαχείριση συγκρούσεων μέσα και έξω από το σχολείο.
- Βοηθά τους μαθητές και τις μαθήτριες να αποκτήσουν αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση, καθώς και κατανόηση για τα προβλήματα που απασχολούν τους συμμαθητές/τριές τους.
- Οικοδομεί ισχυρές σχέσεις συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης στη σχολική κοινότητα.
- Αναπτύσσει χρήσιμα επικοινωνιακά εργαλεία και συμβάλλει στη διευκόλυνση της μαθησιακής διαδικασίας μέσα σε ένα εποικοδομητικό και δημιουργικό σχολικό περιβάλλον.
- Οι μαθήτριες και οι μαθητές εξασκούνται στην ενεργητική ακρόαση («μαθαίνουν να ακούν τους άλλους, αφήνοντας τους να τελειώσουν όσα έχουν να πουν»).
- Εκπαιδεύονται στη διαχείριση του θυμού και των συναισθημάτων τους.
- Μαθαίνουν να αποδέχονται τη διαφορετικότητα.
- Συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων για θέματα που τους αφορούν και μπορούν να λύσουν τις διαφορές τους χωρίς επιβολή ποινών
- Αναπτύσσονται σχέσεις εμπιστοσύνης μαθητών και μαθητριών με τους εκπαιδευτικούς τους.
- Μειώνονται οι επιθετικές συμπεριφορές.
Η σχολική διαμεσολάβηση στην πράξη
Η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού προγράμματος σχολικής διαμεσολάβησης στηρίζεται σε τρία βασικά στοιχεία: α) ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης στη διαμεσολάβηση, β) μία ομάδα διαμεσολαβητριών/διαμεσολαβητών και γ) τη μέγιστη δυνατή υποστήριξη από το προσωπικό του σχολείου. Είναι μία δομημένη διαδικασία, η οποία χαρακτηρίζεται από τη σχετική αυτονομία των μαθητριών και μαθητών στην επίλυση των συγκρούσεών τους, την εθελοντική συμμετοχή τόσο των διαμεσολαβητών/τριών όσο και των διαμεσολαβούμενων, την εχεμύθεια, την αμεροληψία, την ενεργητική ακρόαση, την ισότητα, την εξισορρόπηση δυνάμεων μεταξύ διαφωνούντων, το σεβασμό, την ειλικρίνεια και την αυτοπεποίθηση.
Στη σχολική διαμεσολάβηση οι μαθήτριες και οι μαθητές συζητούν ανοιχτά χωρίς να δέχονται κριτική ερμηνεία από τους διαμεσολαβητές και τις διαμεσολαβήτριες, εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τις ανάγκες τους και διερευνούν από κοινού τρόπους επίλυσης των προβλημάτων τους. Η σχολική διαμεσολάβηση έχει θεαματικά αποτελέσματα ως προς την μείωση της ενδοσχολικής βίας, την ένταση, τη συχνότητα και τη διάρκειά της, επειδή παρέχει χώρο και χρόνο στα παιδιά να μιλήσουν και κυρίως να ακουστούν. Τα περιστατικά για διαμεσολάβηση τα καταγράφουν τα παιδιά και τα αναφέρουν προφορικά σε εκπαιδευτικούς, τα αντιλαμβάνεται η/ο εκπαιδευτικός, οι άλλοι μαθητές και μαθήτριες, οι γονείς και γενικά το σχολικό προσωπικό.
Στις συναντήσεις των διαμεσολαβήσεων, οι οποίες γίνονται εντός σχολικού ωραρίου, σε συγκεκριμένο προκαθορισμένο χώρο όπου έχουν πρόσβαση μόνο η ομάδα της διαμεσολάβησης, και οι δύο πλευρές επικοινωνούν με έναν πρωτόγνωρο πολλές φορές τρόπο, γιατί καλούνται να εκφράσουν με σαφήνεια και ακρίβεια τα συναισθήματά τους και τις ανάγκες τους. Οι 4 βασικές ερωτήσεις που καλούνται να διερευνηθούν είναι:
- τι συνέβη,
- πώς νιώθεις για αυτό,
- τι θα ήθελες να γίνει
- τι πιστεύεις ότι πραγματικά μπορεί να γίνει;
Τις/τους διατίθεται χρόνος, χώρος και κυρίως ενεργητική ακρόαση. Μέσω της εμπιστοσύνης, της ενδυνάμωσης και τις ερωτήσεις των διαμεσολαβητριών/διαμεσολαβητών, αναδύονται απαντήσεις που δίνουν οι ίδιοι/ες οι διαμεσολαβούμενοι/ες στον εαυτό τους και έτσι είναι πιο συνεπείς στην τήρηση των όρων που συναποφασίζουν ώστε να μην επαναληφθεί η σύγκρουση. Η ομάδα της διαμεσολάβησης επικεντρώνεται στα κοινά σημεία των δύο πλευρών, αναζητούνται πιθανές λύσεις από κοινού και συμφωνούν γραπτά στη λύση που αποφασίζουν και δεσμεύονται στη διατήρησή της. Επιπλέον, συμφωνούν σε μία μελλοντική συνάντηση ανατροφοδότησης και διερεύνησης για να συζητήσουν αν και πως επαναλήφθηκε κάποιο περιστατικό βίας ανάμεσά τους ή με άλλες/άλλους.
Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις εκπαίδευσης για τις μαθήτριες και τους μαθητές που εκπαιδεύονται ως διαμεσολαβήτριες και διαμεσολαβητές. Μία από αυτές είναι η θεωρία της Επικοινωνίας Δίχως Βία του Marshall B. Rosenberg. Η επικοινωνία δίχως βία (ΕΔΒ) είναι μια μέθοδος στην οποία χρησιμοποιούμε ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και έκφρασης, ώστε να λύνουμε τις συγκρούσεις μας με ειρηνικό τρόπο. Η επικοινωνία δίχως βία (ΕΔΒ) βασίζεται στις αρχές της μη-βίας. Δημιουργήθηκε από τον Marshall Rosenberg, ο οποίος εμπνεύστηκε αυτή τη μέθοδο από τις αρχές του ψυχολόγου Carl Rogers. Ο στόχος της ΕΔΒ είναι ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου με τον οποίο εκφραζόμαστε, αλλά και του τρόπου με τον οποίο ακούμε τους άλλους και τις άλλες. Αντί για τις αυτοματοποιημένες αντιδράσεις που χρησιμοποιούμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε, οι λέξεις μας πλέον γίνονται συνειδητές, βασιζόμενες επάνω στο τι αντιλαμβανόμαστε, τι αισθανόμαστε και τι έχουμε ανάγκη. Οδηγούμαστε με αυτόν τον τρόπο στο να εκφραζόμαστε με ειλικρίνεια και σαφήνεια, χρησιμοποιώντας τέσσερα βασικά βήματα στην επικοινωνία μας :
α) Παρατήρηση: Παρατηρούμε τι πραγματικά συμβαίνει σε μια κατάσταση. Η τέχνη είναι να εκφράσουμε τι παρατηρήσαμε, δηλαδή να περιγράψουμε το γεγονός χωρίς να το κρίνουμε, να το αξιολογήσουμε ή να το ερμηνεύσουμε.
β) Συναισθήματα: Εκφράζουμε πως αισθανόμαστε όταν παρατηρούμε το συγκεκριμένο γεγονός
γ) Ανάγκες: Εκφράζουμε ποια ανάγκη είναι συνδεδεμένη με το συγκεκριμένο γεγονός και συναίσθημα
δ) Αιτήματα: Εκφράζουμε τι χρειαζόμαστε από τους άλλους και τις άλλες να πράξουν.
(Η «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» είναι μία μη κερδοσκοπική οργάνωση που από το 1993 δραστηριοποιείται σε τομείς που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική οικολογία, την ειρήνη και τη μη βίαιη επίλυση των συγκρούσεων με στόχο την καταπολέμηση του ρατσισμού και κάθε μορφής δυσμενούς διάκρισης. Από το 2012 υλοποιεί προγράμματα δημοκρατικής εκπαίδευσης για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες είναι δωρεάν για τα σχολεία και βασίζονται στη μεθοδολογία της μη τυπικής εκπαίδευσης.)